Günümüzde giderek sayıları artan sınavlar (SBS, LYS, KPSS, YDS, ALES,…) nedeniyle çocuklar küçük yaştan itibaren dersanelere, özel derslere gitmekteler. Öğrenciler, sürekli birileriyle ve kendileriyle yarış halindeler.

Bu yoğun tempo ve yarış düzenine bazı kişiler daha kolay adapte olurken, bazı kişiler ise bu yükün altında giderek artan stres nedeniyle kaygı nöbetlerine girebilmektedir. Bu kaygı, onların var olan potansiyellerini açığa çıkarmalarını ve başarılı olmalarını engelleyen en büyük engeldir.

Sınavlarda başarısız olmanın en önemli nedenlerinden biri sınav sırasında aşırı kaygı duyulmasıdır. Araştırmalar gösteriyor ki, az miktarda kaygı kişiyi yapacağı iş için motive edip performansını artırırken aşırı kaygı, kişinin motivasyonunu büyük ölçüde azaltmakta ve bu da performansını düşürmektedir.

Neden Sınav Kaygısı Yaşanır?

• Aile, öğretmenler ve tanıdıkların beklentilerini karşılayamama korkusu
• Doğru ders çalışma yöntemini bilmemek.
• Ders çalışmanın zor gelmesi ve dikkatin sürekli farklı şeylere kayması nedeniyle konuların gerisinde kalmak ve bundan dolayı kendini yeterli hissetmemek
• Kendi potansiyelinin farkında olmamak, kendini başkalarıyla kıyaslamak
• Sınav öncesinde ve sınav sırasında olumsuz düşüncelere kapılmak

Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir?

• Her sınav öncesinde yoğun huzursuzluk ve çaresizlik hissi
• Sınav sırasında nefes sıkışması, ellerin ayaklarının terleyip buz kesmesi
• Çok çalışılan sınavlarda istenen performansın gösterilememesi
• Sürekli olarak, “Yapamayacağım!” düşüncesinin akılda yer tutması

Sınav kaygısı, uzman yardımıyla birkaç seansta kolayca çözülebilecek bir problemdir! Eğer yukarıdaki ve benzeri sıkıntılar yaşıyorsanız mutlaka bir uzmana başvurup destek almanız gerekir.

Sınav Kaygısı Tedavi Süreci

Çözüm için adım atmaya başlamadan önce, bir veya iki seans boyunca problemin içeriğiyle ilgili detaylı bir bilgi alınır. Bu ilk seanslarda, kişinin kaygı anında yaşadığı fiziksel belirtiler, kendisiyle ilgili olumlu ve olumsuz fikirleri, kendisinden ve geleceğinden beklentileri, aile-okul-arkadaşlık ilişkileri, ailesinin ondan beklentilerini nasıl algıladığı ve onların tutum ve davranışlarının sınav kaygısına ne şekilde etki ettiği detaylıca öğrenilir.

Kaygının en rahatsız edici yanı, bedensel yakınmalara yol açmasıdır. Terleme, kalp atışlarındaki değişiklikler, el ve ayakların soğuması, ellerde titreme, ağız kuruması vs. Kişi kaygı duyduğu süre boyunca bu belirtileri hisseder ve başka şeye odaklanmakta zorluk çeker. Bu belirtilere odaklandıkça onlar daha da rahatsız edici hale gelir ve bir kısır döngüye dönüşerek içinden çıkılması zor bir süreç yaşanır. Bazı durumlarda kaygı o kadar artar ki sınav sırasında bayılan öğrencilere de rastlanmaktadır.

Tedavi seanslarına başlandığında ilk olarak bu fiziksel belirtiler üzerinde durularak onları fark etme, değiştirme ve tamamen sona erdirme yöntemleri öğretilir. Bu sayede, kişinin bedensel işleyişi üzerinde KONTROL sahibi olması sağlanır.

Daha sonra, kaygıya yol açan düşünce hataları (Örneğin; “Ben beceriksizim” “Değesizim” “Asla başarılı olamayacağım” “Bu sınavda başarısız olursam ailem benden nefret edecek” “Sınavda kötü puan almak, benim değersiz bir insan olduğum anlamına gelir) tespit edilerek bunları değiştirecek yöntemler uygulanır.

Tedavi süreci bittiğinde, kişi onu kaygıya iten düşüncelerinin farkına varmış ve onları değiştirmiş olur. Ayrıca bedeninin kendi düşünceleri tarafından kontrol altında tutulabildiğini öğrenmiş ve deneyimlemiş olduğundan, ileriki dönemlerde de aynı kaygıyı tekrar yaşamadan rahatça sınavlara girebilecek birikimi olmuş olur.

Sınav kaygısı yaşayan birey küçük yaştaysa, sürece anne ve babası da dahil edilir ve onlara, çocuklarının sınav kaygısına yönelik nasıl davranmaları gerektiği ve daha sonraki dönemde tekrar kaygı duymaması için neler yapabilecekleri hakkında bilgilendirme yapılır.

Uzman Psikolog
Başak DALDA