Eve yeni bir çocuk geldiği zaman ilk çocuk, anne babasının ilgi ve şefkatini paylaşmak durumunda kalır. Özellikle bebeklikten kalma davranışlarını yeni yeni geride bırakmış olan anaokulu çocukları için, eve kardeş gelmesi çok önemli bir süreçtir. Bu süreç, anne baba tarafından doğru olarak idare edilebilirse her iki çocuk da sağlıklı gelişim gösterebilirler. Aksi takdirde, ilk çocuğun kıskançlık duygusu ve buna bağlı gelişen olumsuz davranışları giderek artacak ve çocuklarının psikososyal gelişimi olumsuz etkilenecektir.

Kardeş Kıskançlığına Neden Olan Anne Baba Davranışları

Her ne kadar yeni doğan bir bebeğin anne babasının bakımına çok ihtiyacı olsa da evdeki diğer çocuğun da bu dönemde anne babasının ilgi ve şefkatine her zamankinden daha fazla ihtiyacı olur. Çocuk, hem eve yeni katılan üyenin evdeki konumunu anlamaya çalışmakta hem de anne babasının onunla olan ilişkilerini yakından takip etmektedir. Eğer anne babasının özellikle aşağıdaki şu davranışları sergilediğine tanık oluyorsa o zaman kardeşini kıskanmaya başlama olasılığı artacaktır:

•Yeni çocuk geldiğinden beri evdeki tüm kurallar değiştiyse

•Kardeşi doğduğundan beri anne babası çocukla sohbet etmiyorsa, onunla oyun oynamıyorsa

•Kardeşler arası paylaşılamayan nesneler söz konusu olduğunda, anne baba her seferinde küçük kardeşi savunuyor ve büyük kardeşe “Sen büyüksün kardeşine ver” diyorsa

•Anne babalar, büyük çocuklarının artık ağabey/abla olduğu için mantıklı ve yetişkin gibi davranışlar sergilemesini bekliyor ve aksi olduğunda büyük çocuğu azarlıyorlarsa

Çocuğunuzun Kardeşini Kıskandığını Nasıl Anlarsınız?

Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklar, bu hislerini farklı şekillerde ortaya koyabilmektedirler. Bu nedenle, anne babaların çocuklarını yakından takip etmeleri ve bebeğin doğumundan sonra büyük çocuklarında meydana gelen her türlü değişimi dikkatle gözlemlemeleri önemlidir. Kardeş kıskançlığı genel olarak kendisini şu davranışlarla belli eder:

•Hırçınlık

•Bebeksi tavırlar sergileme (huyu olmadığı halde parmak emme, ağlama, önceleri kendi yatağında uyuduğu halde artık geceleri anne babasıyla uyumakta ısrar etme, kıyafetlerini kendi başına giyebildiği halde onu anne babasının giydirmesini isteme, yemeğini anne babasının yedirmesini isteme gibi)

•Bebeği canını acıtacak şekilde öpüp sevme (Bu aşırı sevgi davranışını bazı anne babalar, çocuklarının kardeşini çok sevdiği şekilde yorumlayabilmekte ve kıskançlığı gözden kaçırabilmektedirler)

•Uyku problemleri ve gece alt ıslatmaları görülebilir.

•Annesinin sevgisini sık sık teyit etme çabası (“Anne beni seviyor musun?”)

•Okula gitmek istememe

•Annenin yanından ayrılmak istememe

•Kardeşine fiziksel zarar verme (bazı çocuklarda)

Kardeş Kıskançlığını Önlemenin Yolları

Çocuğun kardeşini kıskanıp olumsuz davranışlar sergilememesi için anne babaların aşağıdaki konularda dikkat etmesi gerekmektedir:

•Yeni bir kardeşin geleceği, çocuğun yaşına uygun bir dille mutlaka önceden ona anlatılmalıdır.

•Çocuğun kardeşiyle iyi ilişki kurması, onu kıskanmasını önleyecek bir durumdur. İki kardeş arasında olumlu ilişki geliştirmek için kardeşiyle ilgili konularda (bez değiştirme, mama hazırlanması, oyun oynanması gibi) çocuğa yaşına uygun bazı sorumluluklar verilmesi faydalı olur. Bu sayede çocuk kendini dışlanmamış hissedecek ve aynı zamanda kardeşi ve annesiyle bir arada zaman geçirmiş olacağı için kardeşini devre dışı bırakma ihtiyacı kalmayacaktır.

•Bebek doğduktan sonra, anne baba gün içinde büyük çocukla mutlaka birebir zaman geçirmelidir. Bu baş başa geçirilecek olan zamanda, çocuğun gününün nasıl geçtiğiyle ilgili sorular sorulabilir, onun istediği bir oyun beraber oynanabilir ya da sadece onun istediği bir konuda sohbet edilebilir.

Uzman Psikolog
Başak DALDA